lam u cim

Yazar: Mehdi SEVER on 14 Temmuz 2023

Kategoriler: Genel
Etiketler:

Ünlü Sosyolog Pierre Bourdieu’nun üzerinde durduğu en önemli kavramlarından biri simgesel (sembolik) şiddettir. Simgesel şiddet ya da sembolik şiddet kavramı, günlük yaşamımızın her alanında karşımıza çıkmaktadır. Şiddet gibi görünmeyen ama belirli bir oranda, bazen mağdurun da rızasıyla meydana gelen şiddet şeklidir. Herhangi bir bakış, bir mimik ya da fiili bir davranış simgesel şiddete örnek verilebilir.

Tarih boyunca fiziksel şiddet olarak tanımlanan öldürme, yağmalama, işkence ve benzeri tüm uygulamalar halen devam etmektedir. Fiziksel şiddet kişinin can ve mal güvenliğini tehlikeye atarken, simgesel şiddet kişinin akıl sağlığını doğrudan etkilemektedir. İnsan Hakları ve teknoloji geliştikçe şiddetin azalacağı varsayılmasına karşın şiddet, gittikçe dünya çapında yükselmektedir.

Toplumda var olan genel düşünce ve yaşam biçiminin aksine hareket eden veya mevcut durumu kabullenmeyen kişiler genellikle sembolik şiddete maruz kalmaktadır. İlk tahlilde şiddet gibi görünmeyen söz ve davranışlar, aslında birer şiddeti içermektedir. Çünkü simgesel şiddet doğrudan değil dolaylı yoldan gerçekleşmektedir. Bu durum o kadar normalleşmektedir ki şiddete uğrayan mağdur dahi bunu fark etmemektedir.

Yaşadığınız bölgenin etnik veya dini grubunda değilseniz eğer, simgesel şiddete uğrama ihtimaliniz güçlenmektedir. Nitekim ‘olsun sen de kardeşimizsin ’gibi masum görünen ancak içerik analizine girildiğinde, tamamen dışlayıcı ve ayıplayıcı bir simgesel şiddet olduğu görülecektir.

Simgesel şiddete en fazla kadınlar, çocuklar ve engelliler maruz kaldığı varsayılmaktadır. Kadınların giyeceği kıyafetler, gidecekleri okullar ve evlenme biçimi ile nasıl davranması gerektiği ile ilgili yapılan dayatmalar birer şiddet türüdür. Kadınların insan değil de ele geçirilmesi gereken bir cinsiyet olarak algılanması da şiddete örnek gösterilebilir.

Simgesel şiddet denilince ilk akla gelen konu kadınların giyimidir. Aslında kadınların giyimi aynı zamanda erkeklerin tahrik olması sorunuyla paraleldir. Erkeklerin veya kadınların tahrik olması sosyolojik-psikolojik değil biyolojiktir. Biyolojik olan her şey normaldir. Önemli olan tahrik olmak değil, tahrik olduktan sonra kendini tutabilmektir. Nitekim Nur-30.ayette “İnananlara, gözlerini sakınmalarını (kadınlara gözünü dikip bakmamalarını) ve iffetlerini korumalarını bildir. Bu, onlar için daha temiz bir davranıştır. Elbette ALLAH yaptıklarından haberdardır” diyerek erkeklerin kendilerini koruması gerektiğini bildirmektedir. Sonuç olarak kadının tamamen kapatılarak toplumsal düzeni oluşturma çabası beyhudedir. Toplumsal düzenden kadınlar kadar erkekler de sorumludur. İster erkek ister kadın olsun, tüm toplumsal kurallar içselleştirilerek uygulanmalıdır. Aksi halde fiziksel ve simgesel şiddet kaçınılmaz olacaktır.

Yeni işe başlayan birinin eski çalışanlar tarafından yok sayılması ya da kariyerinin engellenmeye çalışılması da simgesel şiddete örnek verilebilir. Çalıştığınız şirket veya kurumda renginiz, cinsiyetiniz, dilinizle ilgili dezavantaja düşüyorsanız eğer, maalesef şiddete uğruyorsunuz ancak siz bunun farkında değilsiniz.

Günümüzde en sık rastlanan şiddet biçiminin başında, ”kendi gibi düşünüp davranmaya zorlama” eylemidir. Nitekim kendi gibi düşünmeyen, kendi gibi davranmayan, kendi gibi giyinmeyen kişilere ayıplama, dışlama, dedikodu gibi araçlarla şiddet uygulanmaktadır. Fiziksel bir baskı olmaksızın uygulanan ve ruh sağlığını bozucu eylemlerin tümü simgesel şiddete dâhildir.

Hayatımızın her anında simgesel şiddete maruz kalıyoruz aslında. Ancak bu şiddet türü o kadar normalleşmiş bir durumdadır ki şiddetin farkında bile değiliz. Uğradığımız şiddet beynimizde normalleşmektedir. Bir süre sonra aynı şiddeti, şiddete uğrayan tarafından, başka mağdurlara uygulanmaktadır. Simgesel şiddet kısır bir döngü halini almakta, toplumun ve kişilerin sağlıklı düşünmesini engellemektedir.

Toplum düzenini sağlayan başta din kuralları, ahlâk kuralları, görgü kuralları ve hukuk kuralları, toplumun devamlılığı açısından uyulması gereken kurallardır. Bu kurallar çok geçmiş tarihlerden bu yana eklenerek günümüze ulaşmıştır. Bu kuralların hepsinin kendine özgü yaptırımları mevcuttur. İnsanların bu kurallara uymaları ise kişiden kişiye ve yerden yere göre farklılık gösterir. Ancak kurallara uyma zorunluluğu çok tartışmalı bir konudur. Örnek vermek gerekirse, evlenmek isteyen iki yetişkin düğün ritüellerini yapmak zorunda mı? Bu ritüeller yapılmadığı takdirde, toplumun baskısıyla karşılaşması doğru mudur? Bu kuralları kim toplum adına topluma dayatmaktadır? Elbette düzen oluşturma adı altında kendi kurallarını topluma dayatma simgesel bir şiddettir.

Yazıma son verirken, acaba bizler başka hangi tür şiddete maruz kalıyoruz? Sorusunu da sormak istiyorum.